171. باب ما یجب من حقّ الإمام علی الرّعیّة وحقّ الرّعیّة علی الإمام
این باب دارای نُه حدیث است که هر دو «محمّد باقر» هیچ یک را صحیح ندانستهاند. مجلسی حدیث 1 و 3 و 6 و 9 را ضعیف و حدیث 2 را موثّق و حدیث 4 را مجهول همطراز موثّق و 7 و 8 را مجهول و 5 را مرسل ارزیابی کرده است.
چون مشابه این احادیث و یا مشابه مضمون آنها را سایر مورّخین و محدّثین نیز در کتب خود نقل کردهاند و محتوای آنها در میان فِرَق اسلامی مخالف ندارد و با تعالیم اسلامی کاملاً موافق است از اینرو مفاد این احادیث مورد قبول است و چه بسا رُوات کلینی این احادیث را از سایرین گرفته و یا از أئمّة بزرگوار شنیدهاند و به منظور آنکه آن را مطابق اهواء و اهداف خویش، بر افراد محدود و مخصوص منحصر سازند، نقل کردهاند و حتّی احتمال میدهیم که برخی از آنها، روایات مذکور را با اندکی تغییر و تحریف نقل کرده باشند. مانند حدیث ششم که راوی نخست آن «سُفیان بن عُیَینَه» را نجاشی توثیق نکرده و چنانکه از رجال کشّی (ص 334) میتوان دریافت، از غُلاة است. راوی دوم آن «أبو أیّوب سلیمان بن داود المِنقريّ» است. وی شیعه نبود و ابن الغضائری و علاّمة حلّی گفتهاند بسیار ضعیف است و در مسائل مهمّ از قول ثقات حدیث جعل میکند! علمای رجال اهل سنّت نیز او را به شدّت تضعیف کرده و گفتهاند از لواط و شرب خمر و جعل احادیث و جعل سند برای حدیث اِبایی نداشت. به قول آقای بهبودی روایات او را جُز یکی از ضعفا به نام «قاسم بن محمّد الإصبَهانی کاسولا» ذکر نکرده است.
متن این احادیث میگوید: امام مسلمین حقّی بر رعایا و رعیّت نیز حقّی بر امام دارد. سپس حقوق آنها را نسبت به یکدیگر برمیشمارد، از جمله اینکه حقّ رعایا بر امام آن است که امام مسلمین سهم رعیّت را از بیت المال بپردازد و بر خلاف زمان ما أعوان و أنصارش اموال بیت المال را اختلاس نکنند! درِ خانة خود را به روی رعیّت نبندد تا مردم بتوانند مطالب خود را به او برسانند و حقّ ضعیف را از قویّ بستاند و اگر یکی از رعایا مدیون است و توان ادای دین ندارد، امام دین او را بپردازد و با رعایا مانند پدری مهربان باشد و..... الخ. در حدیث چهارم پیامبرص در آخرین خطبة خویش حقوق رعایا بر «والیِ» پس از خود را بر میشمارد امّا به فرد خاصّی اشاره نفرموده و حتّی به عنوان امام نیز از او یاد نمیکند.
حال میپرسیم: آیا مقصود از این امام جُز زمامدار جامعة اسلامی است؟ آیا مقصود امامی است که زنده و حاضر است یا امامی که سالهاست از دنیا رفته و یا غائب است و خارج از دسترس؟
در حدیث هشتم پیامبر اکرمص صفات و خصوصیّات عمومی امام مسلمین را بیان نموده لکن نفرموده امام کسی است که از جانب خدا نصب شده باشد و سنگ را مُهر کند و در شکم مادر از احوال مردم مطّلع باشد و مدفوعش بوی مُشک دهد و....